شهر بیوفیلیک
طبیعت علاوه بر بستر سکونت، می‌تواند به معنا دادن محیط کمک نموده و هویت و کیفیت شهری را ارتقاء بخشد. ماشینی شدن، آسیب‌هایی بر پیکره طبیعت ایجاد کرده و بر رشد و توسعه اقتصادی شهرها سایه افکنده و منجر به ناپایداری شهرها گرديده است.
انسانها برای حفظ سلامتی به تماس روزانه به طبیعت نیازمند هستند. تمایلات انسانها و اثرات نافذ محله‌های سبز بر سلامتی انسانها و جامعه و نیز رابطه قابل ملاحظه‌ای که بین عناصر طبیعی و سرسبز در زندگی محیطی مطابق با گزارشات روان‌شناختی و سلامت روحی وجود دارد، همه شواهد معتبری از رابطه بسیار قوی طبیعت در زندگی انسانها می‌باشد. انسان شهرنشین امروزی، به علت جدا شدن فضای سکونت یا کار از زمین و زندگی در ارتفاعات و طبقه چندم یک مجتمع، از طبیعت دور شده كه در ساخت محیط کالبدی زندگی جدید، به همزیستی مسالمت آمیز انسان، طبیعت و معماری توجهی نشده است. ( بيطرف و همكاران ، 1397)
محیط‌زیست بومی بهترین منبع الهام است. توجه به شرایط اقلیمی، مناظر و چشم‌اندازهای چشمگیر، محیط‌های کشاورزی و روستایی، تنوع و هویتی که برای توسعه پایدار باید مورد توجه قرار گیرد. رشد قابل توجه جمعیت در شهرها و آسیب شدید به اکوسیستم و محیط‌زیست و در پی آن توجه به دیدگاه اکولوژیکی در سالهای اخیر، ترکیبی از محیط‌زیست طبیعی و محیط‌زیست انساني را رقم زده است. به طوری که پیامدهای دوری از طبیعت در شهرهای مدرن امروزی با نارضایتی ساکنین همراه بوده، عدم سلامت جسمی و روحی آنان، افزایش مصرف انرژی و ازهمه مهم‌تر عدم پایداری شهری را در پی داشته است.
واژه بیوفیلیا از دو جزء بیو به معنای زنده و فیلیا به معنای احساس مثبتی که مردم نسبت به عادتها و فعالیت‌ها و تمام چیزهایی که در طبیعت اطراف است، دارند و ریشه یونانی به معنای دوست داشتن طبیعت تشكيل شده است. مفهوم بیوفیلیا، توصیف وابستگی ذاتی انسان به دیگر موجودات زنده می‌باشد و اشاره دارد که انسانها یک سری نیازهای بیولوژیک در ابعاد فیزیکی، ذهنی، روحی و اجتماعی برای ارتباط با طبیعت دارند و این ارتباط با طبیعت، رفاه شخصی و بهره‌وری در روابط اجتماعی انسانها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. طراحی بیوفیلیک یکی از رویکردهای جدید در معماری و شهرسازی امروز است که در پی طراحی با استفاده از عناصر طبیعت صورت می‌گیرد و باعث افزایش بهره وری، بهبود عملکردهای ذهنی و سلامت جسمی می‌شود. چنین شهری پر از فضای سبز است که شهروندان آن را می‌بینند و احساس می‌کنند، شهری مملو از عناصر طبیعی فراوان و در دسترس. چشم‌انداز شهرهای بیوفیلیک با رویکرد طبیعت، سرمایه‌گذاری در تولید انرژی‌های تجدیدپذیر، سیستم‌های ساخت و ساز با انرژی کارآمد، سلامتی جسمی و روحی ساکنان و در واقع ایجاد پایداری شهری می‌باشد.
آنتونی گائودی )معمار اسپانیایی( درطراحی ساختمانهای کازامیلا، کاساتبلو و همچنین طراحی‌های محیطی پارک گوئل، ترکیب فرم‌هایی ایده گرفته از گیاهان و جانوران را به نمایش گذاشته است، این پارک شهری بین سالهای 1900 تا 1914 در فضایی به وسعت حدود 17 هکتار در بارسلون بنا شده و یکی از پربازدیدترین مناطق در جنوب اروپا برگرفته از طبیعت و عناصر طبیعی به شمار می‌رود. باغ‌های ایرانی نمونه ای دیگر از شیوه رشد طبیعت بر اساس نیازهای انسان می‌باشد. باغ جهان‌نما در شیراز و باغ ماهان درکرمان نمونه‌های خوبی در این موضوع می‌باشند.
رابطه انسان با طبیعت و محدودیت‌های طبیعت بر انسان به گونه‌ایست که طبیعت با وجود تمام جذابیت‌ها برای حضور انسان محدودیت‌هایی دارد. اولا انسان نمی‌تواند خود را با تمام شرایط طبیعت وفق دهد و در مواردی به ناچار از طبیعت جدا می‌شود و در محیطی دیگر سکنی می‌گیرد. دوم، بینش و تفکر انسانها در مورد طبیعت و جایگاه آن متفاوت است. این دو عامل، باعث شکل‌گیری محیط‌هایی متفاوت در دل طبیعت می‌گردد. اقلیم، شرایط جغرافیایی خاص در هر منطقه، تامین حداقل آسایش به لحاظ اقلیمی، بخشی از این نگاه و تفاوت کالبدی را شامل می‌شود. برای مثال تغییر جهت رودخانه‌ها، تسطیح عوارض طبیعی، تخریب جنگلها، کاهش آب رودها و تخریب چشم‌اندازها نمونه‌هایي از مداخله و تاثیر عملکرد انسان بر محیط می‌باشد. همچنین تأثیر محیط بر زندگی انسان، در مطالعات جغرافیایی شامل پدیده های طبیعی و محیطی ناشی از اقلیم ، سیل و آثار محیطی می‌باشد که برآیند این تاثیرات در توسعه و پایداری یک محیط نقش بسزایی دارد. بررسی واکنش انسان بر محیط با درک صحیح از تغییرات و عواقب آن به عنوان یک مؤلفه کلیدی در استراتژی‌های موفقیت آمیز موثر است و اثرات آن تغییر را تقویت نموده و یا کاهش می دهد.
مهم‌ترین تغییرات در جهان در طول قرن گذشته از انواع مختلف مشکلات محیطی حاصل شده است. پیرو بررسی‌های صورت گرفته سیاره زمین در معرض بحران زیست محیطی قرار دارد. این بحران با سه موضوع اصلی در زندگی بشر اتفاق افتاده است:
- رشد سریع جمعیت بشر و فعالیت اقتصادی مرتبط با آن
- آسیب گسترده و شدید به اکوسیستم و تنوع زیستی
- از بین بردن منابع غیر قابل تجدید
برخی از اين مشکلات زیست محیطی ناشی از مشکلات ایجاد شده از طراحی شهری بوده است. این به این دلیل است که هر تصمیم در طراحی، نوعی تصمیم زیست محیطی است. متاسفانه، در بسیاری از برنامه‌ها، اثرات زیست محیطی در مرحله طراحی نادیده گرفته شده است و بسیاری از اقدامات در زمینه طراحی با اصول طراحی ناپایدار صورت گرفته است.